Hayvansal gıdalar arasında yer alan tereyağı, Türk mutfağının yanı sıra dünya mutfağında da en fazla tüketilen yağlar arasında bulunmaktadır. Yakın bir zamana kadar sağlığa zararlı olduğu için tüketilmesi tavsiye edilmeyen tereyağının doğru zamanda ve doğru tüketilmesi halinde sağlığa sayısız faydaları olduğu yapılan bilimsel araştırmalar ile de ispatlanmıştır.
Tereyağı tüketirken katkı maddesi içermemesine ve doğal olmasına çok dikkat edilmelidir. Katkı maddesi içeren doğal olmayan tereyağlarının çok fazla tüketilmesi özellikle kalp ve damar sağlığını ciddi anlamda tehdit etmektedir.
Tereyağı; Türk mutfağı da dahil olmak üzere dünyanın çeşitli mutfaklarında tereyağı çok fazla tüketilmektedir. Modern dünyanın fabrikasyon margarin yağlarındansa, bu yağlara göre çok daha lezzetli olan tereyağının mutfaklarda tercih edilmesi vücudun genel sağlığını desteklemektedir. Zaten tereyağıyla hazırlanan yemekler günümüzde de lezzetiyle dillere destandır.
Sütten üretildiği için içeriğinde bol miktarda kalsiyum barındıran tereyağı, vücudun gereksinim duyduğu vitamin ve mineraller bakımından da en zengin besinler arasında bulunmaktadır. Ancak tereyağı tüketilirken katkı maddesi içermese ve doğal olsa dahi sağlığa zarar vermemesi için ölçünün kaçırılmamasına çok dikkat edilmelidir. Tereyağının bilinçsiz tüketimi ciddi sağlık problemlerini beraberinde getirebilmektedir.
Tereyağının faydaları nelerdir? Tereyağının sağlığa olan faydalarına bu yazımızdan ulaşabilirsiniz.
İçerik Başlıkları
Tereyağını Tanıyalım
Süt yağının yani sütün en üst kısmında bulunan kremanın konsantre edilerek olgunlaştırılıp yayıklanmasıyla elde edilen hayvansal yağa tereyağı denilmektedir. Tereyağı; Kendisine has aroması ve kokusu olan tereyağı günümüzde soslarda, pilavlarda, sebze ve et yemeklerinde, kurabiyelerde, omletlerde ve keklerde kullanılmaktadır. Tereyağı kullanıldığı her yemeğe ve hamur işine lezzet katmaktadır. Özellikle hamur işlerinin daha yumuşak ve lezzetli olması için eritilmiş ya da oda sıcaklığında yumuşatılmış tereyağı tercih edilmektedir. Yemekleri ve hamur işlerini lezzetlendiren tereyağı, çaya da apayrı bir tat katmaktadır. Çayına çay kaşığının ucuyla tereyağı ekleyip içenler, o muhteşem tattan bir daha vazgeçememektedir.
Ancak kızartma yapılırken kesinlikle tereyağı kullanılmamalıdır. Çünkü tereyağı ısıya karşı dayanıksız olduğu için kızartma esnasında yanması, tadının bozulması ve üstünde siyah bir tortunun oluşması kaçınılmaz hale gelmektedir. Yemeklerde tereyağının yanmasını engellemek için ise 1-2 yemek kaşığı zeytinyağıyla karıştırılması tavsiye edilmektedir.
Türk mutfağında birçok tarifi lezzetlendiren tereyağı için Türk mutfağının incisi denilebilir. Sıvı yağa göre çok daha lezzetli ve sağlıklı bir dokuya sahip olan tereyağı katkı maddesiz olarak köy koşullarında üretilmişse, dünyadaki en kaliteli ve sağlıklı yağ olarak kabul edilebilir. Hatta uzmanlar, köy tereyağı bulunduğu zaman fazla alınarak buzdolabında stoklanmasını tavsiye etmektedir.
Tereyağının içeriğindeki vitamin ve minerallerin sağlığa olan katkılarına sıkça değinen uzmanlar, ek gıda almaya başlayan bebeklerden en yaşlı insanlara kadar organik tereyağının tüketilmesini tavsiye etmektedir.
Tereyağı Nasıl Yapılır?
Tereyağının sağlıklı olup olmadığı üretim koşullarına göre değerlendirilmelidir. Tereyağı nasıl yapılır? Bu sorunun yanıtı organik tereyağı tüketmek isteyenler tarafından çok fazla araştırılmaktadır. Taze tereyağı sadece sütten üretilirken, fermente tereyağında ise kremada kullanılmaktadır. Beyaz ve sarımsı renk tonları olan tereyağının tadı tatlı olabileceği gibi hafif ekşimsi de olabilmektedir. Tereyağının renk tonunun değişmesindeki temel faktör ise hayvanın beslenme koşullarıdır. Ayrıca bazı tereyağları kokusuz olurken, bazı tereyağları ise hafif mayhoş kokabilmektedir.
Tereyağı üretim koşullarına göre köy tereyağı, süthane tereyağı ve pastörize tereyağı olmak üzere üç ayrı sınıfa ayrılmaktadır. Tereyağı üretilirken bazı yörelerimizde süt yerine yoğurt tercih edilmektedir. Sütten üretilen tereyağındansa yoğurttan üretilen tereyağı hem aroma olarak, hem de lezzet olarak çok daha iyi olsa da düşük randıman alınması nedeniyle tereyağı endüstrisi tarafından çok fazla üretilmez.
Tereyağının Sağlığa Faydaları Nelerdir?
Yağda çözünen vitaminlerin vücut tarafından daha rahat emilmesine yardımcı olan tereyağı düzenli tüketilmesi önerilen besinler arasında yer almaktadır. Yine besin değerleri bakımından çok zengin olan tereyağı, içeriğinde barındırdığı çok sayıda vitamin ve minerallerle vücudun günlük gereksiniminin önemli bir kısmını karşılamaktadır. Vücuttaki iltihap oluşumlarının azalmasında oldukça etkili olan tereyağı, vücuttaki asit dengesini de sağlamaktadır. Tereyağı tüketilirken ölçü kaçırılmazsa dolaşım sistemi sağlığının yanı sıra kalp ve damar sağlığını da desteklemektedir.
Tereyağının faydaları nelerdir? Tereyağının sağlığa olan faydaları şöyle sıralanabilir;
- Bağışıklık sistemini güçlendiren vitaminler bakımından çok zengin olan tereyağı, bu özelliğiyle vücudu hastalıklardan koruduğu gibi göz sağlığının korunmasında da en etkili besinler arasında yer almaktadır. Tereyağının içerdiği bileşen maddeler göz hastalıklarını engellemektedir.
- Tam bir vitamin ve mineral deposu olan tereyağı, vücudun günlük gereksinimi olan besinlerin önemli bir kısmını içeriğinde barındırmaktadır.
- İçeriğinde bol miktarda barındırdığı antioksidanlar sayesinde sağlığa zarar veren toksinleri vücuttan temizlemektedir.
- Kanserli hücrelerin vücudun geneline yayılarak sağlığı ciddi şekilde tehdit etmesini önlediği gibi sağlıklı hücreleri de yenilemektedir.
- Kısa ve orta zincirli yağ asitlerini barındıran tereyağı, bağırsaklardaki patojen mikroorganizmalarla savaşarak bağırsak sağlığını korumaktadır.
- Eklem kireçlenmesine çözüm olduğu gibi kemik sağlığının korunmasında da etkisi çok büyüktür.
- Kardiyovasküler rahatsızlıkları engelleyerek kalp ve damar sağlığını korumaktadır.
- Sindirim sisteminin sağlıklı çalışmasına yardımcı olduğu için mide ve bağırsak sağlığını desteklemekte, mide ağrısını da dindirmektedir.
- Sütten üretilen tereyağının içeriğindeki kalsiyum miktarının yanı sıra A ve D vitaminlerinin miktarı da oldukça yüksek olduğu için kemik gelişimini desteklemekte ve kemikleri güçlendirerek ileri yaşlarda görülme riski olan kemik erimesi gibi hastalıkları önlemektedir. Tereyağının bu özelliği diş çürüklerini de önleyerek ağız ve diş sağlığını korumaktadır.
- Vücudun enfeksiyon hastalıklarına karşı korunmasında oldukça etkili olan tereyağı, bu antioksidan maddeler sayesinde bulaşıcı hastalıklarda dahil olmak üzere birçok hastalıkla da savaşmaktadır. Yine tereyağındaki antioksidan maddeler çeşitli nedenlerden dolayı hasar gören hücreleri onarmaktadır.
- Candida hastalığının tedavi sürecinde antimantar etkisi olan tereyağı kesinlikle tüketilmelidir.
- Uzun süre tokluk hissi verdiği için ölçülü tüketilen tereyağı obezite riskini düşürmektedir.
- Hiçbir katkı maddesi içermeyen organik tereyağı kandaki HDL seviyesini yani iyi kolesterolü yükseltirken, kötü kolesterol seviyesini de düşürmektedir.
- Omega-3 ve omega-6 yağ asitleri bakımından zengin olan tereyağı, beyin gelişimini ciddi anlamda desteklediği için büyüme ve gelişme çağında olan çocukların düzenli olarak organik tereyağı tüketmesi uzmanlar tarafından tavsiye edilmektedir.
- Tiroid bezlerinde problem olanlar da tiroid bezlerini düzgün çalıştıran tereyağını tüketmeyi ihmal etmemelidir.
Tereyağı Bozulur mu?
Tereyağı tuzlu ve tuzsuz olmak üzere iki çeşit üretilmektedir. Yüzde yüz organik tereyağı tüketilmesi için tuzsuz olarak tüketilmesi gerekmektedir. Renk tonu açık beyaz olan tuzsuz tereyağının dokusu ise yumuşaktır. Tuzlu tereyağı üretilirken içerisine tuz katılmaktadır. Dolayısıyla ‘Tereyağı bozulur mu?’ sorusunda tuzlu tereyağının daha dayanıklı olduğu bilinmektedir. Ancak muhafaza edilme şartlarına riayet edildiği sürece her iki çeşit tereyağı da uzun süre tüketilebilmektedir.
Tereyağının küflenmemesi ve bozulmaması için üstünü açık bırakmamaya çok dikkat edilmelidir. Tereyağının kokusu ve tadı acıysa ya da başka bir tuhaflık varsa kesinlikle tüketilmeden çöpe atılmalıdır. Tereyağının bozulduğunun diğer bir belirtisi ise ilk zamanki renginin koyulaşmaya başlamasıdır. Tereyağının uzun süre bozulmadan saklanması için hava almayan bir kabın içerisinde buzdolabında saklanmalı veya derin dondurucunun içerisinde muhafaza edilmelidir.
Tereyağının eritilme yöntemi de çok fazla araştırılmaktadır. Tereyağı erimesi için derin dondurucudan çıkarılmışsa, buzdolabının alt rafına konularak erimesi beklenmelidir. Eğer tereyağı erimesi için buzdolabından çıkarılmışsa, direkt ışık almayacak şekilde oda sıcaklığında erimesi için bir süre beklenmelidir.
