Gözlerinizi kapatmanızla birlikte vücudunuz farklı bir düzene geçiş sağlamaktadır ve içeride ciddi bir tamir çalışması başlamaktadır. Peki, uyurken vücudumuzda neler olur? Uyku esnasında pek çok biyolojik süreç gerçekleşmektedir. Uyku sırasında beyin yeni bilgiler depolamakta ve toksik atıklardan kurtulmaktadır. Sağlıklı bir beyin işlevinin desteklenmesinde sinir hücreleri, birbiri ile iletişim kurmakta ve tekrardan düzenlenmektedir. Vücut, hücreleri onarmaktadır. Enerjinin geri kazandırmasını, hormonlar ve proteinler gibi moleküllerin serbest kalmasını sağlar. Bu süreçlerde genel olarak sağlık açısından oldukça önem taşır ve bunların olmaması durumunda vücut doğru bir şekilde çalışma sağlamaz.
Uyku Esnasında Vücudumuzda Ne Olur, Neden Uyuruz
Uyku muhtemelen pek çok biyolojik nedenden kaynaklı gerekli bir durumdur. Fakat, uykunun asıl amacıyla ilgili birçok şey bilinmemektedir. Sadece, neden uyunması gerektiği ile ilgili tek bir açıklama olmaması yaygın bir şekilde kabul edilmektedir. Bilim adamları, uykunun vücuda çeşitli şekillerde fayda sağladığını keşfetmektedir. En belirgin nedenlerde aşağıdaki gibi açıklanmıştır.
- Enerji: Enerji korunumu teorisine bağlı olarak, enerji korunumu için uyku gerekli bir durumdur. Günün bir kısmı uykuyla geçmesiyle birlikte kalori ihtiyacı da azalabilmektedir. Bu kavram, uyku esnasında metabolizmanın hızının düşmesiyle birlikte desteklenmektedir. Uyku esnasında metabolizmanın hızının düşmesi bu teorinin desteklenmesini sağlar. Yapılan bilimsel araştırmalara göre, her gece 8 saat uyku, toplamda uyanıklığa göre günlük %35 enerji tasarrufu sağlanmaktadır. Uykunun enerji tasarrufu teorisine göre, uykunun asıl amacı, yiyecek aramanın uygunsuz ve daha az verimli olduğu gündüz ve gece saatlerinde kişinin enerji kullanımında azalma görülmektedir.
- Hücresel Yenilenme: Restoratif teori olarak adlandırılan farklı bir teori, vücudun kendini iyileştirmesi açısından uykunun gereki olduğu iddia edilmektedir. Bu durumun asıl amacı uykunun hücrelerin onarımına ve tekrardan büyümesine izin vermesidir. Bu teori, uyku esnasında kas onarımı, protein sentezi, doku büyümesi ve hormon salınımı süreçleri tarafından destek görmektedir.
- Beyin Fonksiyonları: Beyin plastisitesi teorisine göre, uygun beyin fonksiyonları için uyku oldukça gerekli bir durumdur. Uyku, özellikle nöronların ya da sinir hücrelerinin tekrardan düzenlenmesini sağlamaktadır. Beyindeki merkezi sinir sistemindeki atıkların temizlenmesini sağlar. Bu durum da, uyandığında beyin iyi bir çalışma sağlar. Yapılan bilimsel araştırmalara göre, kısa süreli anıların uzun süreli anılara dönüşüm sağlamasına yardımcı olmasıyla birlikte ve sinir sistemini tıkamasıyla gereksiz bilgilerin silinmesi ya da unutarak hafızanın gelişmesini sağlar. Uyku beynin öğrenme, hafızada tutma, problem çözme becerisi, karar verme, yaratıcılıki odaklanma ve konsantre olma gibi çeşitli fonksiyonların desteklenmesini sağlar.
- Duygusal Sağlık: Fiziksel sağlığa benzerlik sağlamasıyla birlikte duygusal sağlık da uykuyla ilişkilidir. Uyku ruh halinin kontrolünü sağlayan beyin bölgelerindeki aktivitenin artış göstermesinden dolayı sağlıklı beyin fonksiyonlarını ve duygusal istikrarın desteklenmesini sağlar. Amigdala, uykunun duygu düzenlemesinde yardımcı olabilecek alanlardan biridir. Korku tepkisi, temporal lobda yer alan beynin bu alanı tarafından kontrolü sağlanır. Stresli bir senaryo olarak algılanmakta olan bir tehdit ile karşılanmasıyla birlikte tepki düzenlemekte olan alanlardan biridir. Yeterli miktarda uyku alınması durumunda, amigdala daha uyumlu bir şekilde yanıt vermektedir. Fakat, uykunun olmaması durumunda amigdala aşırı derecede tepki vermeye daha yatkın şekildedir. Ayrıca zihinsel sağlık problemleri uyku bozukluklarına neden olabilmekte ve bu durum da zihinsel sağlık problemlerinin gelişmesine ve bozulmasına neden olmaktadır.
- Kilo Yönetimi: Kilo, açlık hormonlarının düzenlemesiyle birlikte uyku sürecini de etkilemektedir. Bu hormonlar arasındaki açlığı uyarmakta olan ghrelin ve yemek sonrası tokluk hissiyatının artmasını sağlayan leptin bulunmaktadır. Uyku esnasında ghrelin seviyesinde düşüş olur çünkü uyanıkken kullanımı sağlanan enerjiden daha az kullanılır. Fakat yetersiz uyku ghrelinde yükselme gösterir ve leptinin düşmesini sağlar. Bu dengesizlik sonucunda daha fazla açlık hissiyatı oluşmakta, bu durumda da daha fazla kalori ve kilo alımına neden olabilmektedir. Yapılan araştırmalarda, beş gece kısa süreli uykunun bile kronik uyku yoksunluğunun obezite, tip 2 diyabet ve metabolik sendrom riskleriyle ilişkili olduğu tespit edilmiştir.
Vücudumuz Uykuyu Neden Sever
Dinlendirici bir gece uykusu sonrasında hissedilen duygu hiçbir şeyle karşılaştırılmaz. İyi bir uyku sonrasında kendinizi daha iyi hisseder ve daha dinç görünürsünüz. Peki, vücut uykuyu neden sever?
- Kasların rahatlamasını sağlar.
- Doku büyümesi tamirini sağlar.
- Enerjinin artmasını sağlar.
- Bağışıklık için gerekli olan hormon salınımını destekler.
- Mental olarak kendinizi daha iyi hisseder, fiziksel olarak da daha dinç görünmenizi sağlar.
