Boğaza takılan yabancı partiküllerin, mikropların, balgamın (mukusun) ve boğazı tahriş eden maddelerin ciğerlerden gelen havayla dışarı atılarak solunum pasajının temizlenmesi eylemine öksürük adı verilmektedir. İstemli ya da istemsiz bir savunma mekanizması olan öksürük için vücudun kendisini savunmasını sağlayan bir savunma sistemi de denilebilir.
Vücudumuz özellikle kış mevsiminin soğuk günlerinde etkili olan bakteri ve virüslerin neden olduğu hastalıklara karşı bir savunma mekanizmasına sahiptir. Bu savunma mekanizmasında sorun yaşandığı zaman en sık görülen semptomlar arasında öksürükte yer almaktadır. Öksürük, vücuttaki herhangi bir hastalığın öncü belirtisi olabilir.
Öksürük; akut, subakut ve kronik olmak üzere üç başlık altında toplanmaktadır. Üç haftadan kısa süren öksürüğe akut, 3 ila 8 hafta aralığında süren ve bu aralıkta iyileşen öksürüğe subakut, 8 haftadan daha uzun süren ve kalıcı olan öksürüğe kronik denilmektedir. Öksürüğün tamamen iyileşme süresinin genellikle iki hafta olduğu bilinmektedir.
Özellikle kış mevsiminin soğuk günlerinde ‘Öksürük nasıl geçer?’ sorusunun yanıtı internette çok sık araştırılmaktadır. Bizlerde sizler için öksürüğün neden olduğunu, öksürüğe iyi gelen evde uygulanabilecek doğal yöntemleri, bitkileri ve çayları araştırdık. Öksürük ile ilgili her şeyi yazımızın içeriğinde bulabilirsiniz.
İçerik Başlıkları
Öksürük Neden Olur?
Öksürüğün en sık görülme nedenleri arasında üst solunum yollarına bağlı gelişen rahatsızlıklar başı çekmektedir. Öksürüğe birçok hastalığın neden olabileceğini her zaman hatırda tutmakta fayda var. Hafif geçirilen bir boğaz enfeksiyonunda veya gıcıklanma halinde dahi öksürük görülebilir.
İnsanlar, kış mevsiminin soğuk günlerinde daha fazla öksürmektedir. Bu öksürüğe genellikle virüsler ve bakteriler neden olmaktadır. Bu tür öksürükler herhangi bir tedaviye gereksinim olmadan kendi kendisine geçmektedir. Ancak akut veya kronik öksürüğün altında farklı nedenler yatabilir.
Öksürüğe pek çok tıbbi durumun neden olabileceğini belirtmiştik. Öksürükte en dikkat edilmesi gereken nokta öksürüğün neden kaynaklandığının yani ayrımın doğru yapılabilmesidir. Bunun içinde öksürüğün süresi, özellikleri ve tipi çok önemli olmakla birlikte öksürükle seyreden diğer semptomların çok iyi takip edilmesi gerekir.
Öksürüğün sağlık açısından ciddi sonuçlar doğurup doğurmayacağı neden kaynaklandığıyla bağlantılıdır. Öksürüğün geçici olması tıpta normal karşılanmaktadır. Esas tehlikeli öksürük ise kalıcı hale gelerek bir türlü iyileşmeyen öksürüktür. Bu tür öksürüğe nefes darlığı, balgam ya da kanlı balgam gibi semptomlar eşlik ediyorsa çok ciddi sağlık problemlerinin habercisi olabilir.
‘Öksürük neden olur?’ sorusunun yanıtı internette çok aratılsa da bu sorunun kesin bir yanıtının olmadığı ve altta yatan nedenlerin araştırılması için bir hekime müracaat edilmesi gerektiği uzmanlar tarafından tavsiye edilmektedir.
Kuru Öksürük Neden Olur
Öksürüğe balgam yani mukus eşlik etmiyorsa bu öksürük kuru öksürük olarak adlandırılmaktadır. Kuru öksürüğe alerjilerden tutun da asit reflü rahatsızlığına kadar pek çok hastalık yol açabilir. Özellikle de geceleri etkili olan kuru öksürük yaşam kalitesini düşürmektedir.
Kuru öksürüğe en fazla astım ve solunum yollarındaki şişme ve daralma neden olmaktadır. Astım rahatsızlığında balgamlı öksürüğe de rastlanabilmektedir. Kuru öksürüğün sık görülen nedenleri arasında kronik asit reflüsü olarak adlandırılan gastroözofageal reflü hastalığı da sayılabilir. Bu rahatsızlıkta kuru öksürüğü tetikleyen mide asidinin yemek borusuna kaçmasından dolayı yaşanan tahriştir. Bu rahatsızlıkta kuru öksürüğe göğüs bölgesinde ağrı, yutkunmada güçlük, yanma ve sesin hafif kısılması da eşlik edebilir.
Kuru öksürüğün nedenleri arasında geniz akıntısı da sayılabilir. Geniz akıntısına ise daha fazla alerjik rahatsızlıklar ve solunum yolu hastalıkları neden olmaktadır.
Viral enfeksiyon rahatsızlıklarından olan soğuk algınlığı ve grip gibi rahatsızlıklarda kuru öksürüğün nedenleri arasında gösterilmektedir. Özellikle grip rahatsızlığıyla beraber seyreden kuru öksürük, grip rahatsızlığı geçse dahi 2 ay gibi çok uzun bir süre devam edebilir.
Kuru öksürüğün diğer nedenleri ise şöyle sıralanabilir;
- ACE inhibitörleri adı verilen tansiyon için kullanılan ilaçlar
- Çevrede tahriş edici özelliği olan ajanlar
- Akciğer kanser hastalığı
- Boğmaca rahatsızlığı
- Pnömotoraks
- Kalp yetmezliği
Kuru Öksürük Nasıl Geçer?
Kuru öksürüğe yol açan rahatsızlığın tespit edilerek bu rahatsızlığa yönelik uygulanacak tedavi aynı zamanda ‘Kuru öksürük nasıl geçer’ sorusunun da en iyi yanıtıdır. Kuru öksürük soğuk algınlığı rahatsızlığından kaynaklanıyorsa bu tür rahatsızlıklar bakteriyel kaynaklı olduğu için antibiyotik tedavisi uygulanabilir. Kuru öksürüğün nedeni astım rahatsızlığı ise ve kısa vadeli atak görülüyorsa bronkodilatör kullanılabilir. Ama bu ataklar uzun vadeli ise kortikosteroidlerden faydalanılabilir. Reflü rahatsızlığının neden olduğu kuru öksürükte ise antiasitler kullanılabilir. Ayrıca boğaz spreyleri, pastiller, öksürük şurupları da kuru öksürüğü azaltabilir ve dindirebilir.
‘Kuru öksürük nasıl geçer’ sorusuna günlük yaşam içerisinde alınabilecek tedbirlerle de yanıt verilebilir. Kuru öksürük özellikle gece etkili oluyor ve uykuyu bölüyorsa yatılan yastık yükseltilebilir. Ayrıca sıcak duş alınması ve ılık içecekler içilmesi de kuru öksürüğün dinmesine yardım edebilir. Yine sigara ve tütün mamullerinin kullanılmaması ve bu tür tütün mamullerinin dumanına maruz kalınmaması, suyun bol tüketilmesi, nemlendiricilerden faydalanılarak havanın nemlendirilmesi, kapalı yaşam alanlarının çok sık havalandırılması da kuru öksürüğün dinmesinde oldukça etkilidir. Astım ve alerji gibi sağlık sorunları olanlar, evlerinde ve yatak odalarında antialerjik ürünler kullanmalıdır.
Kuru öksürüğünüz bir türlü geçmiyorsa kronik hale gelmesini önlemek için bir sağlık kuruluşuna müracaat ederek muayene olmalı gerekli tedaviyi almalısınız.
Bebeklerde ve Çocuklarda Kuru Öksürük Neden Olur, Ne İyi Gelir?
Kış aylarına yeni girdiğimiz bugünlerde kuru öksürük sadece yetişkinleri değil, bebekleri ve çocukları da mağdur edebilmektedir. Bu nedenle de yetişkinler, ‘Bebeklerde ve çocuklarda kuru öksürük neden olur, ne iyi gelir?’sorusunun cevabını çok fazla araştırmaktadır. Kuru öksürük özellikle çocukların gece uykusunu bölerek yaşam kalitesini düşürmektedir.
Bebeklerde ve çocuklarda öksürüğe daha fazla grip, nezle ve soğuk algınlığı gibi rahatsızlıklar neden olmaktadır. Bu rahatsızlıklar bebekleri ve çocukları sadece bedenen değil, ruhen de yorgun düşürerek huzursuzluk sendromuna neden olabilir. Bebeklik ve çocukluk çağında ne yapılırsa yapılsın bir türlü geçmek bilmeyen inatçı öksürüğe çok sık rastlanmaktadır. Bebeklerde ve çocuklarda görülen öksürük karakteristik özelliklerine göre 6 grupta toplanmaktadır. Bu gruplar ise balgamlı öksürük, kuru öksürük, hırıltılı öksürük, psikojenik öksürük, boğmaca ve kurup öksürüktür.
Söz konusu bebek ve çocuk olunca yetişkinler, öksürüğü çok ciddi bir sağlık sorunu olarak algılamaktadır. Ama her öksürük ciddi bir sağlık sorununa işaret etmez. Aslında bir refleks eylemi olan öksürük, vücudun en önemli savunma mekanizmalarından biridir. Öksürüğün görülmesindeki ana etken ise akciğer enfeksiyonları esnasında veya solunum yollarında görülen balgamın sökülmesidir. Bebeklerde ve çocuklarda görülen kuru öksürük genellikle 3-4 gün kadar sürmektedir. Ancak bu süre 3-4 haftaya kadarda uzayabilir. Kuru öksürüğün kronik hale gelerek daha uzun sürmemesi için odanın çok iyi havalandırılması gerekir.
Bebeklerde ve çocuklarda görülen kuru öksürüğün en önemli nedenleri arasında solunum yolu hastalıkları arasında yer alan bronşit, mukus yani balgam yutulması ve bahar nezlesi, alerjik durumlar ile tahriş edici faktörler yer almaktadır. Özellikle bebekler, kış mevsiminin soğuk günlerinde balgamlarını çok fazla yutarlar. Ayrıca boğazın gerisinde biriken salgılarda öksürüğe zemin oluşturmaktadır. Solunum yolundaki sorunların neden olduğu bu tür öksürüklere genellikle nezle, soğuk algınlığı ve zatürre gibi rahatsızlıklar neden olmaktadır. Bebeklerde ve çocuklarda öksürmeyi tetikleyen diğer bir etken ise hırıltılı bir solunum ile kendisini gösteren bronşittir.
Bebeklerde ve çocuklarda kuru öksürüğe boğaz ağrısı, ateş, iştahsızlık, gözlerde kızarıklık, sinirli olma hali, burnun tıkanması veya akması, koltuk altındaki lenf düğümlerinde, başın arkasında veya boyun bölgesinde hafif şişlik oluşması ve uzun süreli öksürüklerde ağız kokusu eşlik edebilir.
‘Bebek ve çocuklarda kuru öksürük’ alt başlığımızın şu ana kadar ‘Neden olur?’ kısmıyla ilgilendik. Şimdi de ‘Ne iyi gelir?’ kısmını biraz irdeleyelim.
Emzirme çağında olan ve öksüren bir bebeğin düzenli emzirilmesine dikkat edilmesi öksürüğün dinmesinde yüksek fayda sağlayabilir. Ayrıca bebeğe buhar verilmesi de öksürüğü yatıştırabilir. Banyoda sıcak suyu açarak ortamı buharlaştırdıktan sonra bebekle birlikte mümkün olduğunca banyoda vakit geçirmeye çalışın. Ancak bebeğin direkt kaynar sıcak su ile temas etmemesine çok dikkat edin. Yine çocuğunuz 1 yaşından büyükse ılık suya birkaç damla limon suyu damlattıktan sonra bal ilave ederek içirin. Balgamlı öksürüklerde bebeği veya çocuğu yüzüstü pozisyona getirerek sırtına hafif hafif vurup boğazındaki balgamı çıkarmasını sağlayın.
Karışık Çay: Elma kabuğu soyularak çekirdeği ile birlikte bir miktar ıhlamur, 1 dilim limon, 1-2 tane karanfil ve tarçın kabuğu ılık suda karışım haline getirildikten sonra içirilmelidir. Çocuğunuz 1 yaşından büyükse acı tadını geçirmek için bal ilave edebilirsiniz. 1 yaşından küçük bebeklerde kesinlikle bal ilave edilmemelidir.
Karabiber ve Dut Pekmezi: 1 yaşından büyük çocuklar için uygun olan bu karışım, 1 yaşından küçük bebeklere kesinlikle verilmemelidir. 2 tatlı kaşığı dut pekmezinin içerisine karabiber ilave edilerek karıştırılır ve bu karışım günde 1 defa çocuğa verilir.
Ihlamur-Ayva Yaprağı: Öksürüğün şifaları arasında ıhlamurun ayva yaprağıyla birlikte kaynatılarak içilmesi de yer almaktadır.
Pekmez-Tereyağı: Bu karışım 6 yaşından küçük çocuklara kesinlikle içirilmemelidir. 1 çorba kaşığı pekmez ile 2 çorba kaşığı tereyağı 1 tatlı kaşığı kadar suda kaynatıldıktan sonra ılık olarak içirilir.
Hatmi Çiçeği: 5-6 tane hatmi çiçeğinin tomurcuğu yarım bardak suda 5 dakika kaynatıldıktan sonra ılıtılarak çocuğa içirilir. Bu tedavi yöntemi 3 yaşından büyük astım ve öksürük rahatsızlığı olan çocuklara uygulanmalıdır.
Alerjik Öksürük
Grip, soğuk algınlığı ve diğer etkenlere bağlı olmadan alerjene bağlı olarak görülen öksürüğe alerjik öksürük adı verilmektedir. Kronik hale gelen öksürükler genellikle alerji ve astımdan dolayı görülür. Burun tıkanıklığı, ciltte ve gözlerde kaşıntı, hapşırık, göz altında mor halkalar, burun akıntısı vb. etkenler genellikle alerjik öksürüğe eşlik eder.
Gece Öksürüğü
Gece saatlerinde özellikle uyumaya yakın vakitlerde görülen öksürüğe gece öksürüğü denilmektedir. Kişinin uyku düzenini bozan bir öksürük türü olduğu için tehlikelidir. Genellikle kuru öksürük şeklinde görülen gece öksürüğü, nemlendiriciler, öksürüğü tetikleyen irritan maddelerden uzak durma, çeşitli damlalar, istirahat etme, reflü rahatsızlığının kontrol edilmesi ve bol sıvı tüketerek kontrol altına alınabilir.
Öksürüğü Ne Geçirir?
Öksürük, insanın yaşam kalitesini düşüren ve bedenen ve ruhen oldukça yıpratıcı bir rahatsızlıktır. Bu nedenle ‘Öksürüğü ne geçirir?’ sorusunun yanıtı öksüren insanlar için çok kıymetlidir. Gelin bu sorunun yanıtına hep beraber bir göz gezdirelim.
- Öksürük geniz akıntısından dolayı kaynaklanıyorsa bol sıvı tüketilmelidir.
- Boğazın arka kısmını uyuşturan pastiller, öksürüğün şiddetinin azalmasında etkili olabilir.
- Boğazı yatıştırmak için sıcak bitki çayları tüketilebilir.
- Boğaz bölgesini kaplayan bal, öksürüğün tahrişini azaltmak ve öksürüğü yatıştırmak için tüketilebilir. Ayrıca 2 çay kaşığı bal, ılık su ve limonla yapılan sıcak çay, öksürüğü kontrol altına alır.
- Burundaki sekresyonların incelmesi ve öksürüğün hafiflemesi için sıcak bir duş alınabilir. Ayrıca sıcak duşun alerjinin ve soğuk algınlığının neden olduğu öksürüğe de iyi geldiği bilinmektedir.
- Odayı nemlendirmek için kalorifere ıslak havlu konulabilir veya buhar makinesi kullanılabilir.
- Öksürüğü kontrol altına almak için parfümler ve kokulu banyo spreyleri gibi ortamdaki havayı kirletici ürünlerden kaçınılmalıdır. Ayrıca bu tür ürünler, sinüslerde aşırı mukus üreterek kronik öksürüğe neden olabilir.
- Nane yaprağının içeriğinde bulunan doğal menthol, mukusu parçalayarak solunum yollarını temizler.
- Buharlı duş alınması, sıcak çay içilmesi ve pastillerde öksürüğe çok iyi gelmektedir.
Balgamlı Öksürük Nasıl Geçer?
Balgamlı öksürükte akciğer balgamı dışarı atmakta çok zorlanır. Bu nedenle balgamlı öksürük, kişinin kendisini yorgun hissetmesine neden olabilir. Peki, ‘Balgamlı öksürük nasıl geçer?’ Bu tür öksürüklerde ilaç tedavisi uygulanabileceği gibi evde uygulanabilen doğal yöntemlerle de balgamlı öksürükten kurtulmak mümkün olabilir.
Balgamlı öksürükten kurtulmak için ev ortamında uygulanabilecek en kolay yöntem buharlı sudur. Bu yöntem, mevsim geçişlerinin ya da nemli havaların neden olduğu balgamlı öksürüğe çok iyi gelmektedir. Ayrıca etkisini çok kısa bir zaman içerisinde gösterebilmektedir. Bir leğene dökülen sıcak suyun buharını soluyarak balgamlı öksürüğe çözüm üretebilirsiniz.
Balgamı sökmek için doğal karışımlardan da istifade edilebilir. Limon, portakal, nar ve greyfurt gibi turunçgillerden elde edilecek C vitamini yüksek doğal karışım balgamlı öksürük için çok iyi bir çözüm olabilir.
Ihlamurun içerisine bir tatlı kaşığı bal katıldıktan sonra tüketilebilir.
Kaynamış suya bir kaşık taze zencefil ilave edilerek demlendirildikten sonra süzülür ve bir tatlı kaşığı bal katılır. Daha sonra ılık içilir.
Orta boyutta olan siyah bir turpun içi oyulur. Ancak altını oymamaya çok dikkat edilmelidir. Çatal kullanılarak turpun alt kısmına dört tane delik açılır. İçerisine iki tatlı kaşığı bal katıldıktan sonra deliklerden balın süzülmesi için sabaha kadar beklenir. Sabahta süzülen bu karışımdan bir tatlı kaşığı yenir.
Balgam Söktürücü Bitki Çayları ve Tarifleri
Balgam söktürücü bitkiler arasında en bilinenleri zencefil, meyan kökü, rezene, zerdeçal ve kekiktir.
Öksürüğü azaltıcı etkisi olan zencefil, aynı zamanda çok iyi bir balgam söktürücüdür. Bir tatlı kaşığı kadar taze zencefil dilimlerini kaynamış suya katın. Birkaç dakika demlendirin ve daha sonra 2 çay kaşığı bal katın. Bu karışımı günde 1 defa tüketin.
Balgamı en hızlı şekilde söktürmek için meyan kökü tüketmek bire birdir. Ayrıca astıma, bronşite ve solunum yolu rahatsızlıklarına çok iyi gelir.
İçeriğinde güçlü antiseptik barındıran zerdeçal, balgamın sökülmesinde çok etkili bir bitkidir. Ayrıca solunum yollarında aşırı balgama neden olan bakterileri öldürür. Bir bardak sıcak süte bir çay kaşığı zerdeçal ilave edilerek sabahları ve yatmadan evvel içilirse balgamın sökülmesine çok büyük fayda sağlar.
Öksürüğü azaltan rezene çayı, aynı zamanda iyi bir balgam söktürücüdür. Rezene çayının kuru öksürüğe de çok iyi geldiği bilinmektedir.
Çok uzun zamanlardan beri grip ve soğuk algınlığının tedavisinde kullanılan kekiğin, balgam söktürücü özelliği de vardır. Ayrıca kekiğin çayı yapıldıktan sonra 1 çay kaşığı bal eklenerek içilirse, öksürüğü yumuşatarak balgamın giderilmesine önemli katkı sağlar.
‘Balgam söktürücü bitkiler, bitki çayları ve tarifleri’ ile ilgili en etkili doğal tedavi yöntemleri bunlardır.
Sigara ve Öksürük
Sigara içiyorsanız ve öksürüğünüz varsa öksürüğü kontrol altına alarak azaltmanın en iyi yolu sigara ve öksürükarasındaki bağı kesmektir. Nefes borusu ve akciğerlere ciddi zararlar veren sigaranın bırakılması sadece bu organlar için değil, bütün vücudun sağlığı içinde önemlidir. Sigaranın ciğerlere verdiği zarar kronik olduğu için sigara içenlerin geneli gün içerisinde öksürür. Sigaranın bırakılması bu tür öksürüğün iyileşmesinde tek başına etken olabilir. Pasif içicilikten ise kesinlikle kaçınmak gerekiyor. Ayrıca sigara ve öksürük bağışıklık sistemini de zayıf düşürmektedir.
Öksürük Risk Faktörleri
Öksürüğün gelişmesinde etkili olan öksürük risk faktörleri şöyle sıralanabilir;
- Çevresel etkenler
- Alerjiler
Cinsiyet (Kadınlar kronik öksürük gelişmesinde etkili olan daha hassas öksürük refleksine sahiptir.)
- Solunum yolu enfeksiyonları
- Sigara içilmesi
- Kronikleşmiş akciğer rahatsızlıkları
- Astım
- KOAH
- Bronşit
