Maydanozgiller familyasından bir bitki türü olan kişniş, gerek kuru yaprakları, gerekse de yaş olarak Türk mutfağında da çeşitli tariflerde ve yemeklerde kullanılmaktadır. Kişnişin bu kadar fazla tüketilmesinde sağlığa olan faydalarının etkisi tartışılmaz.
Günümüzde bitkisel tedavi yöntemlerinde çok fazla kullanılan kişniş, güneşi aşırı seven bir bitki türü olduğu için Akdeniz ikliminde yetişmektedir.
Kişnişin sağlığa olan faydalarından uzmanlarda çok sık bahsetmektedir. Ayrıca kendisine has lezzetlerle kendisini sevdiren kişniş, kokusuyla da oldukça etkileyicidir. Bu nedenle lüks restoranların o lezzetli yemeklerinin sırrı olan kişniş, özellikle kırsal yörelerde yemeklerin olmazsa olmazıdır. Son senelerde popülerliği artan kişnişe artık gençlerde mutfaklarında yer vermektedir.
Peki, halkın aş otu da dediği ‘Kişniş nedir, kişnişin faydaları nelerdir?’ Bu yazımızda kişnişin sağlığa olan faydalarına yer verildi.
İçerik Başlıkları
Kişniş Nedir?
İnsanların maydanoz ile çok fazla karıştırdığı kişniş otu, Türk mutfağında gelenekselleşmiş lezzetlerdendir. Kişniş otu ile maydanozu birbirinden ayırmanın en iyi yöntemi ise kokusuna ve tadına odaklanmaktır. Halk tarafından aş otu da denilen kişniş otunun kokusu maydanoza kıyasla daha bir baharatlı ve tadı ise daha yoğundur. Kişniş otunu maydanozdan ayıran diğer bir özellik ise içeriğinde barındırdığı çok güçlü antioksidan maddeler ve yüksek besin değerleridir. Maydanozun kullanım alanı sadece tuzlu yemeklerle sınırlı iken, kişniş otunun sapı ve yaprakları yemeklere katılmakta, tohumu ise pastalarda kullanılmaktadır. Bu açıdan bakıldığı zaman çok sayıda yiyecek ve içeceğin içerisinde kendisine yer bulan kişniş otu, hamur işlerinde de çok fazla kullanılmaktadır. Özellikle de tuzlu çöreklerin vazgeçilmezi olduğu söylenebilir.
Kişnişin yani aş otunun ülkemizde en fazla yetiştirildiği iller arasında Isparta, Burdur ve Konya başı çekmektedir. Yeşillik alanlardan toplanan kişniş otu, yıl içerisinde olgunlaştıkça hasat edildiği için oldukça bereketli bir bitki türüdür. Aktarların ve büyük marketlerin genellikle paketle sattığı kişniş otu, gram ile satın alınabileceği gibi kilo ile de satın alınabilmektedir. Kişniş otunun yetiştirilmesi çok zahmetsiz olduğu için özellikle bahçelere maydanoz gibi kişniş otu da ekilerek yetiştirilebilir ve taze yapraklarıyla enfes yemekler yapılabilir.
Kişniş Otu Nasıl Tüketilir?
Kişniş otu nasıl tüketilir? Kişniş otunun yani namı değer aş otunun nasıl tüketildiği çok fazla araştırılmaktadır. Kişniş otunun yemeği yapılabileceği gibi tohumları suda haşlandıktan sonra yoğurtlanarak tüketilebilir. Yine güveçte pişen et yemeklerinin vazgeçilmezi olan kişniş otu, makarna soslarına katılabilir. Kişniş otu, salatalara ise daha fazla güzel koku vermek için katılmaktadır.
Yoğurtlu çorbaların olmazsa olmazı olan kişnişin gövdesi ise fasulye yemeklerinin içerisine katılmaktadır. Ayrıca hamur işlerinin, turşuların, tavuk tavaların ve körili sosların içerisinde bolca tüketilen kişniş, kahvaltılarda ise bal karıştırılarak tüketilmektedir. Sakatat ve tavuk yemeklerinin lezzetine lezzet katan kişniş, patates yemeklerinde de çok fazla tercih edilmektedir. Çayın içerisine de katılabilen kişniş, salataların üstünde de kendisine yer bulmaktadır. Yemeklerin lezzet sırrı olan kişniş, özellikle et yemeklerinde büyük fark yaratmaktadır. Bazı ünlü restoranlar ise kişnişin gövdesini küçük parçalar halinde doğradıktan ya da rendeledikten sonra hamburger köftelerinin içerisine katmaktadır. İçeriğinde kişniş olan bu hamburger köfteleri, restorana özgü özel lezzet olarak müşterilere sunulmakta ve böylelikle marka hamburgerler ortaya çıkmaktadır.
Kişniş Otu Yüksek Tansiyonu Düşürür mü?
Kişniş otunun tansiyonu düşürücü etkisi olup olmadığı merak edilmektedir. Kişniş otunun tansiyonu düşürücü etkisine yönelik bilimsel olarak kanıtlanan herhangi bir bilgi mevcut değildir. Ancak kişniş otunun tansiyonu düşürdüğüne yönelik halk arasında bir inanış olsa da tansiyon hastaları kişniş otuna güvenerek ilaçlarını kesinlikle ihmal etmemelidir. Hekim onayı alındıktan sonra yemeklerin içerisine az miktarda kişniş otu katılarak tansiyon tedavisi desteklenebilir.
Kişniş Benlere Nasıl Uygulanır?
Kişniş benlere nasıl uygulanır? Cildinde ben problemi olanların özellikle estetik görünümü bozduğu için bu benden büyük rahatsızlık duydukları aşikardır. Cildinde ben olanların imdadına da kişniş otu yetişmektedir. Kişniş kürü ciltlerdeki benlerden kurtulmada oldukça etkilidir. Kişniş otu iyice öğütüldükten sonra bu otla ciltteki benlerin üstüne birkaç dakika boyunca hafifçe masaj yapılmalıdır. Daha sonra cilt ılık suyla yıkanarak temizlenmelidir. Bu kür, birer gün arayla haftada 3 kez düzenli olarak uygulanırsa kısa sürede benlerin azalacağı fark edilecektir. Ancak bu kürü uygulamadan evvel bir cildiye uzmanına danışılması kesinlikle ihmal edilmemelidir. Ciltteki ben asimetrik ve iki renkli ise bu kür için hekim onayı kesinlikle alınmalıdır.
Kişniş Tohumu Nasıl Tüketilir?
Yemeklerin içerisine baharat olarak katılabilen kişniş tohumu, çayı demlendikten sonra bitki çayı olarak da içilebilmektedir. Yaş haliyle salataların içerisine katılan kişniş otu, kuru haliyle de tıpkı kekik, nane gibi yemeklerin lezzetine lezzet katabilmektedir. Kişniş tohumunun haşlandıktan sonra sarımsaklı yoğurtla karıştırılarak tüketimi de yaygın olsa da en fazla yemeklerin içerisinde tüketilmektedir. Kişniş otundan hazırlanan merhemlerde ciltteki benlerin tedavisinde oldukça etkilidir.
Kişniş Otunun Faydaları Nelerdir?
Kişniş otu, manganez, magnezyum, demir ve diyet lifi bakımından en zengin besinler arasında yer almaktadır. Yine içeriğinde bol miktarda K vitamini ve protein barındıran kişniş otu, fosfor, kalsiyum, potasyum, niasin, tiamin ve karoten açısından fakir bir besindir. Kişniş otu özellikle ağız ülserine, hazımsızlığa, anemiye, ishale ve ciltteki iltihap oluşumlarına çok iyi gelmekte, yüksek kolesterolü ise düşürmektedir.
Peki, ‘Kişniş otunun faydaları nelerdir?’ İşte kişniş otunun insan sağlığına olan mucizevi faydaları;
Görme kabiliyetini güçlendiren kişniş otunun tohumları göz sağlığını desteklemektedir. Görme kaybı riskinin en aza indirgenmesi için kişniş tohumunun düzenli olarak tüketilmesi gerekmektedir. Gözdeki retina sağlığının korunmasında da kişniş çayı ve baharatının düzenli tüketilmesi oldukça etkilidir.
Kalp sağlığını da destekleyen kişniş otu, kalp ve damar hastalıklarından korumaktadır. Tansiyonun dengelenmesine yardımcı olan kişniş baharatının kalp hastalıklarını engellemedeki gücü yadsınamayacak kadar fazladır. Kişniş otu, damar tıkanıklıklarını da engellediği için kalp krizi geçirme riskini düşürmektedir. Bu nedenle daha sağlıklı bir kalp için kişniş, mutfakların vazgeçilmezi olmalıdır.
İçeriğindeki kalsiyum minerali ile kemiklerin sağlığını da destekleyen kişniş otunun tohumu, kemiklerin güçlenmesinde çok etkilidir. Ayrıca iskeletin güçlenmesi için kişniş baharatı yemeklere mutlaka katılmalıdır. Yine vücudun kalsiyum gereksinimini karşılamak için kişniş çayı da içilebilir.
Kişniş otu, içeriğindeki A, B, C vitaminlerinin yanı sıra çok sayıdaki mineral ile de bağışıklık sistemini güçlendirmektedir. Vücut direncini yükseltmek ve hastalıklardan korunmak için yemeklere kişniş baharatının katılması ihmal edilmemelidir. Kişnişin düzenli ve ölçülü olarak tüketilmesi, hastalıklara yakalanma riskini düşürmektedir.
Kalp ve damar hastalıklarına zemin hazırlayan kolesterolün kontrol altına alınmasında kişniş otu oldukça etkilidir. Kandaki kolesterol seviyesinin dengede olması için kişniş otu ve kişniş çayı düzenli olarak tüketilmelidir. Özellikle kötü kolesterolü düşürmek için kişnişten yardım alınmalıdır.
Ağız içi sağlığını korumak için kişniş çayı düzenli olarak içilmelidir. Ağız içerisinde yaralara neden olan bakterileri öldüren ve ağız içindeki kötü kokuyu gideren kişniş çayı, diş çürümesini de engellemektedir.
Antioksidan maddeler ve C vitamini bakımından zengin bir bitki olan kişniş otu, sinir uçlarını uyararak stresi engellemektedir. Bu nedenle endişe, kaygı, stres ve tüm bunların bir sonucu olan uyku bozukluğu gibi problemlere karşı günlük 1 fincan kişniş çayı içilmesi tavsiye edilmektedir. Kişniş çayının uyku problemine çözüm olması için uyumadan yarım saat evvel içilmesi tavsiye edilir.
Antioksidan maddeler bakımından çok zengin olan kişniş otu, cilt hücrelerini yenileyerek cilt sağlığını desteklemektedir. Ciltte leke oluşumu, yağlanma gibi cilt problemlerini engellemektedir. Kişniş yağının cilde masaj yapılarak düzenli bir şekilde uygulanması ise ciltteki yaraların iyileşme sürecini hızlandırdığı gibi leke ve sivilce gibi problemlere de çözüm olmaktadır. cildin genel sağlığını korumak için kişniş çayının içilmesi önerilmektedir. Hatta uzmanlar, gençliğin sırrının günlük içilen 1 fincan kişniş çayında saklı olduğunu ifade eder.
Kişniş otunun sağlığa en önemli faydaları arasında kan şekerini dengelemesi de yer almaktadır. Kişniş otunun bu özelliği özellikle diyabet hastaları için bu bitkiyi güvenli kılmaktadır. Diyabet hastaları kişniş baharatı ve kişniş çayını düzenli olarak tüketirlerse kendilerini çok daha iyi hissetmektedirler. Kan şekerindeki ani yükseliş ve düşüşlerin engellenmesinde kişniş çayının içilmesi ve yemeklere kişniş baharatının katılması oldukça etkilidir.
Günümüzde en sık yaşanan sağlık problemlerinden olan mide yanması, mide ekşimesi, şişkinlik ve kusma gibi sağlık problemlerine kişniş otu çok iyi gelmektedir. Sindirim sistemindeki sağlık problemlerinin yanı sıra hazımsızlıkla etkili bir şekilde mücadele etmek için günlük 1 fincan kişniş çayı içilmesi yeterlidir.
Kişniş Otunun Zararları Nelerdir?
Kişnişin sağlığa olan zararlarına daha fazla uzun süreli tüketiminde rastlanmaktadır. Kişniş baharatı küçük porsiyonlar halinde ve tatlandırıcı olarak tüketilirse sağlığa herhangi bir zararı yoktur. Ancak kişniş otunun aşırı ve uzun süreli tüketiminin karaciğeri yorarak karaciğer sağlığını tehdit ettiği bilinmelidir. Yine alerjik reaksiyona neden olma riski olan kişniş tohumu yağı kesinlikle bilinçsiz kullanılmamalıdır. Aksi takdirde sağlığı ciddi şekilde tehdit edebilir.
Bebeğini emziren anneler, sütü kesme riski olan kişnişi hekim onayı olmadan tüketmemelidir. Yine hamilelik sürecinde kişniş tüketimi ve olumsuz etkileriyle ilgili kesinlikle uzman bir hekime danışılmalıdır.
Kişnişin aşırı tüketiminde en sık görülen sağlık problemleri arasında boğaz kuruluğu ve güneşe maruz kalındığı zaman cildin çabuk yanması da yer almaktadır.
Her ne kadar kan şekerini dengeleyici etkisi olsa da diyabet hastaları kişnişin fazla tüketiminden kaçınmalıdır.
