İçerik Başlıkları
İnsülin Direnci Nedir
Bir diğer adıyla metabolik sendrom olarak bilinmekte olan “insülin direnci”, insan vücudunun kaslarında, yağında ve karaciğerinde yer almakta olan hücrelerin insüline doğru şekilde tepki vermemesiyle birlikte enerji için kandaki glukozu kullanamaması durumuna denir. Pankreas, kan üzerinde artış gösteren glukoz seviyesinin telafi edilmesi açısından ve hücrelerde meydana gelen direncin kırmak için sürekli olarak fazla insülin üretmeye başlamaktadır. Bu durum sonucunda da kan şekeri seviyesinde artış görülmesine neden olmaktadır. Ortalama olarak her üç kişide birinde görülen insülin direnci sendromu obezite, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve tip 2 diyabet gibi rahatsızlıklara neden olabilmektedir.
İnsülin Direcinin Nedenleri ve Risk Faktörleri Nelerdir
Ailede insülin direnci ya da tip 2 diyabet hastası olan kişilerin genetik faktörlere bağlı olarak insülin direncinin gelişime olasılığı daha yüksek orandadır. Aynı zamanda egzersizden uzak, habersiz bir yaşam tarzının olmasıyla birlikte fazla kalori içeriğine sahip beslenme alışkanlığından dolayı insülin direncinin ortaya çıkmasında katkı sağlamaktadır. Kas, yağ ve karaciğer dokuları insülin direncinden oldukça fazla etkilenmekte olan dokulardandır. İnsülin direnci riskinin daha fazla artmasına neden olan durumlar ise aşağıdaki gibi yer almaktadır;
- Karın bölgesinde yağlanma görülmesi,
- Obezite
- Aktif olmayan yaşam tarzı,
- Karbonhidrat ağırlıklı diyet,
- Gestasyonel diyabet,
- Sigara kullanımı,
- Aileden diyabet geçmişi,
- Yaşın ilerlemesi durumunda ve özellikle de 45 yaş sonrasında,
- Uyku apnesi,
- Hormonal bozukluklar gibi nedenlerden kaynaklı insülin direnci ortaya çıkmaktadır.
İnsülin Direcinin Belirtileri Nelerdir
Kişilerin, insülin direncinin göstermesiyle birlikte genel olarak açıktan fark edebilecekleri semptom veya belirtilere sahip değillerdir. İnsülin direncini tespit edebilmek açısından kan şekeri seviyesinin kontrolünü sağlayan bir kan testi yapılması gerekmektedir. İnsülin direnci sendromunun bir diğer parçası ise yüksek tansiyon, düşük (iyi) kolesterol seviyesi ve yüksek trigliseritler gibi diğer koşulların kontrolünün sağlanması açısından bir takım testlerin yapılması ve elde edilen sonuçların uzman hekimler tarafından incelenmesi gerekmektedir. Normal şartlar altında insülin direnci teşhisinin konulması açısından aşağıdaki maddelerin en az üç tanesi sizlerde görülmesi gerekmektedir. İnsülin direncinin belirtileri aşağıdaki gibi yer almaktadır;
- Erkeklerde 95 cm, kadınlarda ise 80 cm bel çevresi,
- 130/80 ya da daha üzerinde tansiyon değerinin olması,
- 100 mg/dL üzerinde açlık glukoz / şeker seviyesinin görülmesi,
- 150 mg/dL üzerinde açlık trigliserit seviyesi
- Erkeklerde 40 mg / dL kadınlarda ise 50 mg / dL altında HDL kolesterol seviyesinin görülmesi,
- Cilt üzerinde leke ve akantozis niglikans olarak adlandırılan koyu, kadifemsi cilt lekelerinin ortaya çıkması.
İnsülin Direnci Nasıl Teşhis Edilir
Hekim tarafından kişide insülin direncinin varlığını teşhis edebilmek açısından öncelik olarak bireyin ailesinde tıbbi geçmişisini sorgulaması gerekmektedir. Bununla birlikte bireyi tartacak, boyunu ölçecek ve vücut kitle indeksi değerini belirlemesi gerekmektedir. Daha sonrasında ise tansiyon kontrolü yapılmaktadır. Bu ölçümlerin sonucunda bireyin insülin direnci için potansiyel taşımasından dolayı kan testleri de yapılması gerekmektedir. Bu kan testlerin arasında açlık plazma glukoz testi, oral glukoz tolerans testi ve hemoglobin A1c testi yer almaktadır. Açlık plazma glukoz testinden önce 8 saat boyunca bir şey yememek gerekmektedir. 8 saat sonrasında ise kan şekeri değeri ölçümü yapılmaktadır. Oral glukoz toleransı testi ise açlık glukoz testinden sonra yapılmaktadır. Açlık glukoz testinden sonra şekerli bir çözelti içilmekte ve iki saat sonrasında bu kan testi yapılmaktadır. Hemoglobin A1c testi son 2 ila 3 aydaki ortalama olan kan şekeri düzeyini göstermektedir. Bu düzeyin değeri doktorlar tarafından prediyabet ya da diyabet teşhisinin konulması için kullanılmaktadır. Ayrıca diyabetin olması durumunda kontrol altında olup olmamasını görmede yardımcı olacaktır. Bu test sonuçlarının doğrulanması için tekrardan test yapılması gerekmektedir.
İnsülin Direnci Nasıl Tedavi Edilir ve Önlenir
Doğru yaklaşımlarla birlikte hayat tarzında değişikliklerin yapılmasıyla insülin direncini tersine çevirerek tip 2 diyabetin önüne geçmek mümkündür. Bu nedenle egzersiz yapıyor olmak önem taşımaktadır. Gün içerisinde en az 30 dakika ve haftada ortalama en az 5 gün tempolu yürüyüş gibi fiziksel aktivitelerin yapılması insülin direncini düşürmek açısından gerekli ve faydalı olmaktadır. Fiziksel egzersiz miktarının artması için hiç bir yaş geç değildir. Sağlıklı bir şekilde kilo alımı ve vermek önem taşımaktadır. Hangi kilo aralığının daha sağlıklı olacağını ve hedeflenen kiloya nasıl ulaşılması gerektiğini öğrenmek isteyen kişilerin hem doktorlar, hem diyetisyenler hem de antrenörler yardımcı olabilmektedirler.
Sağlıklı bir diyet ile birlikte besleniyor olmak önem taşımaktadır. Bununla birlikte meyve, sebze, kepekli tahıllar, fındık gibi kuruyemişler, balık, fasulye, baklagiller ve diğer yağsız proteinleri diyete ilave etmeyi hedeflemelidir. İnsülin direncinin sadece hayat tarzında değişimlerle birlikte kontrol edilememesi durumlarda doktora tarafından kan şekerinin kontrolünü sağlayacak ilaç tedavi uygulanabilmektedir.
